Co oznacza hasło „psychoterapia behawioralna”?
Słowo behawioralna jest zapożyczone z języka angielskiego. „Behaviour” oznacza zachowanie. Nurt terapii behawioralnej wywodzi się zatem z wiedzy zbudowanej na opisie i ocenie funkcjonowania człowieka na podstawie jego obserwowanego zachowania. Ten rodzaj terapii opiera się przede wszystkim na koncepcji uczenia się.
Co to oznacza? Każdy z nas uczy się od dziecka różnych zachowań. Obserwujemy, naśladujemy, doświadczamy nowych rzeczy. Jesteśmy też w ciągłej interakcji z otoczeniem, które reaguje na to, co robimy. Dzięki temu wyciągamy wnioski, co jest dla nas dobre, a co złe, co się opłaca, czego należy unikać i jakie rozwiązania działają. W skrócie można to określić jako systemem nagród i kar.
System modelowania zachowania wydaje się być prosty:
- Danie smakołyka psu za wykonanie komendy (nagroda)
- Zabranie dziecka na lody lub pochwalenie za dobą ocenę (nagroda), lub skrócenie czasu gry na komputerze za niewykonanie obowiązku domowego (kara)
choć może dotyczyć też poważniejszych kwestii:
- Zostać dłużej w pracy i być może w przyszłości awansować lub dostać premię (nagroda), czy zostać dłużej w pracy i narazić się na kłótnię z żoną (kara)
Mówimy o modelowaniu zachowania, ponieważ kształtuje się ono właśnie poprzez pozytywne bądź negatywne reakcje na nie. Tak więc pozytywne odpowiedzi wzmacniają dane zachowanie, a negatywne je osłabiają.
Czasami nasze doświadczenie życiowe doprowadza do powstania i utrwalenia negatywnych schematów zachowania – nawyków, które są dla nas dysfunkcjonalne i utrudniają nasze codzienne funkcjonowanie, życie w rodzinie, czy tworzenie związku. Terapia behawioralna dostarcza wiedzy nt. mechanizmów powstania i utrzymywania się tych destrukcyjnych zwyczajów, a jej techniki stosuje się do wygaszenia szkodliwych i wykształcenia nowych, zdrowych, funkcjonalnych zachowań.