
Dlaczego ból nie mija? Jakie są skutki bólu?
Inne – nie tylko fizyczne – skutki ciągłego doznawania bólu.
Ból przewlekły
Wg statystyk ból przewlekły dotyka około 20% populacji (von Korff, LeResche). Badania przeprowadzone w Europie i Izraelu potwierdziły te dane, podając, że z powodu przewlekłego bólu cierpi 19% dorosłych (Breivik i inni, 2006). Niestety ten problem w niemal równym stopniu dotyka także dzieci. Badania przeprowadzone w Danii wskazują na doświadczenie przewlekłego bólu przez 25% osób poniżej 18 roku życia (Perquin, 2000).
Ból przewlekły powoduje znaczne cierpienie, głównie z powodu jego trwałego charakteru oraz licznych reakcji psychofizycznych, jak przytępienie reakcji współczulnych, przewlekłe objawy neurowegetatywne, zaburzenie łaknienia, zaparcia, spowolnienie reakcji psychoruchowych, obniżony próg wytrzymałości na ból, drażliwość, zaburzenia snu (Schwob,1999).
Leczenie było i nadal jest głównie związane z medycyną. Jednak naukowcy (Abraham, Hadox, 2000) coraz częściej podkreślali, że stałe doświadczanie bólu zaczyna dominować we wszystkich sferach życia chorego. Mówiono o towarzyszących negatywnych, silnych stanach emocjonalnych, skupieniu uwagi na doznaniach bólowych, a przede wszystkim na niekorzystnym wpływie na funkcjonowanie społeczne i zawodowe, tym samym zwracając uwagę na negatywny wpływ na osobowość jako jeden ze skutków chronicznego doświadczania bólu u osób cierpiących na przewlekły ból.
Prace naukowe podkreśliły wartość biopsychospołecznego modelu, włączającego dodatkowo aspekt psychologiczny i społeczny w postępowaniu w leczeniu bólu, wypierając tym samym biomedyczne podejście, które uznano za zbyt redukcjonistyczne (Turk, Monarch, 2002). Wg modelu biopsychospołecznego ból to psychofizyczny, interaktywny wzorzec behawioralny, stąd interdyscyplinarne leczenie, zajmujące się jednocześnie czynnikami biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi przynosi najkorzystniejsze efekty kliniczne (Gatchel R.J., Rollings, 2008).
Ból – oprócz medycznej definicji – opisuje się również jako różnorodne, wieloobszarowe zjawisko, przede wszystkim indywidualne doświadczenie każdego człowieka. W związku z tym współcześnie uznaje się go już zasadniczo jako objaw psychosomatyczny. Stąd poza oddziaływaniem farmakologicznym zwrócono uwagę na konieczność zapewnienia pacjentom oraz ich bliskim szerokiego wsparcia psychologicznego (Kotlińska-Lemieszek, Łuczak, 2004).
Obecnie w leczeniu bólu przewlekłego Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu (International Association for the Study f Pain, IASP) koncentruje się już nie tylko na aspekcie somatycznym – leczeniu farmakologicznym, anestezjologicznym, czy chirurgicznym – ale zwraca także uwagę na konieczność poszerzenia interwencji o postępowanie wielodyscyplinarne, włączając w nie postępowanie psychologiczne, społeczne, rekreacyjne i zawodowe, podkreślając jednocześnie znaczącą rolę aktywnego zaangażowania pacjenta w proces terapeutyczny (Wordliczek, Dobrogowski, 2007).
Ból przewlekły dotyka 20% populacji, zarówno dorosłych, jak i dzieci. Początkowo skupiano się przede wszystkim na biologicznym wyjaśnieniu funkcji i mechanizmów oraz medycznym oddziaływaniu. Z biegiem czasu zwrócono także uwagę na psychologiczne aspekty doznań bólowych oraz ich subiektywny, zmienny odbiór przez pacjentów.
Źródła:
Abram S.E., Haddox J.D. (2000). The Pain Clinic Manual. Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia 2000.Breivik H., Collett B., Ventafridda V., Cohen R., Gallacher D. Survey of chronic pain in Europe: prevalence, impact on daily life, and treatment. Eur J Pain., 10 (4) (2006), pp. 287–333.
Gatchel R.J., Rollings K.H. Evidence-based review of the efficacy of cognitive-behavioral therapy for the treatment of chronic low back pain. Spine J. 2008; 8: pp. 40–44. von Korff M.R., LeResche L. Epidemiology of pain. IASP Press, Seattle 2005: s. 283–297.
Kotlińska-Lemieszek A, Łuczak J. Problemy opieki paliatywnej w praktyce lekarza rodzinnego. W: Medycyna rodzinna. Latkowski JB, Lukas W (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004; 937-942.
Perquin C.W., Hazebroek-Kampschreur A.A., Hunfeld J.A., Bohnen A.M., van Suijlekom-Smit L.W., Passchier J., et al. Pain in children and adolescents: a common experience. Pain., 87 (1) (2000), pp. 51–58.
Schwob M. Ból. Wydawnictwo Książnica, Katowice 1999. Turk D.C., Monarch E.S. Biopsychosocial perspective on chronic pain. in Turk D.C., Gatchel R.J., editors. Psychological approaches to pain management: a practitioner’s handbook. New York: Guilford; 2002.
Wordliczek J., Dobrogowski J. Leczenie bólu. Wydawnictwa Lekarskie PZWL, Warszawa 2007: s. 271–283.